BOOKS


For a list of published articles click here
   
2023
Καάλ Σαλώμ: Η Συναγωγή της Κω (Kahal Shalom: The Synagogue of Kos)
Ippokratis, Kos, Greece (ISBN 978-960-9714-05-1) 149 pages, 118 illustrations (black & white, color, sketches, architectural and survey drawings, images from archives), Bibliography.
 
  Book front and back cover - Click image for larger image
   
2023 Θεοδόσης Νικηταράς, Δήμαρχος Κω (07/2023)
«Ένα μνημείο, αρχιτεκτονικά αξιόλογο και ιστορικά σημαντικό, που τονίζει τον διαχρονικό πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του νησιού μας. Αξίζουν συγχαρητήρια στους συντελεστές αυτής της προσπάθειας, με ιδιαίτερη αναφορά στον αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα, για την ευαισθησία με την οποία προσέγγισε την ανάδειξή του.»
   
2023 Διονυσία Τελλή Τσιμισίρη, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Κω, Πρόεδρος ΔΣ Αστικής Εταιρείας «Ιπποκράτης» (07/2023)
«Η έκδοση ειδικού πονήματος για την Εβραϊκή Συναγωγή της Κω, του κυρίου Ηλία Μεσσίνα, αρχιτέκτονος μηχανικού, εξειδικευμένου μελετητού των Συναγωγών ανά την Ελλάδα, συμβάλλει και εξυπηρετεί στην ανάδειξη της Συναγωγής, στη χρησιμοποίησή της και ως λατρευτικού χώρου και συμπληρώνει την επαναφορά της Συναγωγής ως στοιχείου της πόλης.»
   
  Δαυίδ Σαλτιέλ, Πρόεδρος Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος (07/2023)
«Οραματιστήκαμε [...] την επαναλειτουργία της Συναγωγής της Κω ως τόπο προσευχής και μνήμης. Σε αυτή την προσπάθεια του ΚΙΣΕ είχαμε την τύχη να βρούμε θερμούς υποστηρικτές και ευαισθητοποιημένους συνεργάτες. Η συνεργασία με όλους ήταν άψογη, η δέσμευση όλων ήταν ολόψυχη. Ευχαριστώ θερμά και συγχαίρω τον Δήμαρχο Κω, κ. Θεοδόση Νικηταρά, τον Δρα Δημήτριο Κ. Γερούκαλη και τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα για την πραγματοποίηση ενός έργου ουσίας, ενός έργου μνήμης που κοσμεί τον πολιτισμό του νησιού και αναδεικνύει τους δεσμούς με την εβραϊκή ιστορία.»
   
2023 Νίκος Καλογήρου, Αρχιτέκτονας, Ομότιμος καθηγητής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (07/2023)
«Στο βιβλίο «Καάλ Σαλώμ: η συναγωγή της Κω» αποκαλύπτεται μια σύνθετη και βιωματική προσέγγιση αναλύσεων και δράσεων που επικεντρώνονται στην ανάγνωση, τεκμηρίωση και στη δημιουργική επανάχρησή της συναγωγής. Σε αντίθεση με τις συνηθισμένες επιλογές έργων μεγάλης κλίμακας και προβολής από τους ιστορικούς και αναστηλωτές, αυτή η μονογραφία περιλαμβάνει μια σφαιρική και εξαντλητική θεώρηση ενός μικρού στο μέγεθος θρησκευτικού τοποσήμου, που φανερώνει την ιδιαίτερη βιωματική προσέγγιση ενός συγγραφέα, που έχει ως έργο ζωής τις μελέτες για τις συναγωγές της Ελλάδας.»
   
2023 Θρασύβουλος Παπαστρατής, Δικηγόρος και ΜΑ Δημόσιας Ιστορίας (07/2023)
«Ο αρχιτέκτων Ηλίας Β. Μεσσίνας αφιέρωσε τη ζωή και την επιστημονική και επαγγελματική του πορεία στη μελέτη και στον αγώνα διάσωσης και αναστήλωσης των ελληνικών συναγωγών [παρόλο που] η ελληνική κοινωνία, σε τοπικό αλλά και πανελλήνιο επίπεδο, δεν ήταν ακόμη ώριμη, ώστε να αντιληφθεί τον πολιτισμικό πλούτο που αντιπροσώπευε η αρχιτεκτονική αυτή κληρονομιά. Καθώς άρχισαν να ευαισθητοποιούνται οι φορείς και να ενδιαφέρονται οι πολίτες, ο Μεσσίνας επιμελήθηκε την αναστήλωση σημαντικών συναγωγών της χώρας, όπως η Συναγωγή Μοναστηριωτών της Θεσσαλονίκης, η Καλ Καντός Γιαβανίμ των Τρικάλων και η συναγωγή Καάλ Σαλώμ της Κω.»
   
2023
Το Συναγώι (The Synagogue)
Infognomon Editions, Athens, Greece (ISBN 978-618-5590-42-0) 328 pages, 20 illustrations (black & white, color, sketches and architectural drawings), Bibliography. Press Release
 
  Book front and back cover - Click image for larger image
   
2023 Σοφία Παπαδοπούλου (7/10/23) Οι Συναγωγές και η Ιστορία τους μέσα από το νέο βιβλίο του Ηλία Μεσσίνα "Το Συναγώι". Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων - read
   
2023
  Εφημερίδα Συντακτών 10.6.23 - Click image for larger image
   
2023 Νίκος Καλογήρου (10/23) Αρχιτέκτονας, Ομότιμος καθηγητής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
"Γνωρίζω τον Ηλία από τα εργαστήρια περιβαλλονικού σχεδιασμού που διοργάνωνε ως ECOWEEK στη Θεσσαλονίκη με το ΑΠΘ. Το θέμα των συναγωγών το γνωρίζω από κοντά, από την ενασχόλησή μου και τις ενέργειες που είχα κάνει για να σωθεί η Μπαρμπούτα (η πρώην εβραϊκή συνοικία της Βέροιας) από απαλλωτρίωση και μία λεωφόρο που θα την κατέστρεφε. Η συναγωγή είναι ένα κέλυφος, ένας χώρος ιερός για τους πιστούς, ένας χώρος συγκεντρωσης ανθρώπων και μια μαρτυρία για τις χαμένες ή φθίνουσες εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα μετά την καταλυτική εμπειρία του Ολοκαυτώματος πριν από 80 χρόνια. Οι μνήμες όμως οφείλουν να είναι ζωντανές, είναι η κληρονομιά μας, οι βιωμένοι χώροι γεννεών που προηγήθηκαν. Το βιβλίο δεν είναι ακόμη μία ερευνητική εργασία. Είναι μια αφήγηση βιωματική, μια εμπειρία ζωής, μια άσκηση μνήμης και αναβίωσης, μέσα από μία στερεή οικολογική συνείδηση."
   
2023 Θρασύβουλος Παπαστρατής (25/5/23) Δικηγόρος και Ιστορικός, Χαλκίδα
Βιβλιοπαρουσίαση του "ΤΟ ΣΥΝΑΓΩΙ" στην Αθήνα
"Πριν τριάντα περίπου χρόνια διάβασα στην Καθημερινή μια επιστολή διαμαρτυρίας ενός νέου αρχιτέκτονα. Επρόκειτο για ένα εμπεριστατωμένο κείμενο, που εστίαζε κυρίως στο ιστορικό κομμάτι και στην πολιτισμική απώλεια από την επικείμενη κατεδάφιση της Συναγωγής της Ξάνθης. Το κείμενο υπέγραφε ο Ηλίας Μεσσίνας, ο οποίος μου ήταν γνωστός και φίλος από τα χρόνια του Κολλεγίου Αθηνών, χωρίς φυσικά να μπορώ να φανταστώ τότε τη μετέπειτα συμβολή του στη διαφύλαξη των μνημείων του εβραϊκού ελληνισμού. Ανάλογες διαμαρτυρίες έκανε ο Ηλίας για να προλάβει την κατεδάφιση δυο ακόμη Συναγωγών, στην Κομοτηνή και στην Καβάλα, χωρίς αποτέλεσμα δυστυχώς. Ήταν αμαρτίες μεγάλες, που σβήσανε τρία ιστορικά μνημεία και εξαφάνισαν ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνοεβραϊκής κληρονομιάς. Ο Ηλίας φυσικά δεν είχε άλλο δρόμο τότε, εκτός από το να γράφει και να διαμαρτύρεται. Η επιστολή αυτή του Ηλία απετέλεσε σταθμό για μένα. Αν και προφανώς δεν ευαισθητοποίησε τους αρμόδιους ένθεν και ένθεν, διότι τελικά η Συναγωγή της Ξάνθης κατεδαφίστηκε, χρησίμευσε ως έναυσμα για να αρχίσω να μελετώ συστηματικά την ελληνοεβραϊκή ιστορία. [...]"
   
2023 Νίκος Καράμπελας (05/23) Οικονομολόγος και Συγγραφέας, Πρέβεζα
"Πολύ ενδιαφέρον και ασυνήθιστος ο τρόπος που προσεγγίζεις το θέμα των Συναγωγών στην Ελλάδα. Όπως καταλαβαίνεις διάβασα κυρίως τα της Πρεβέζης και τα εισαγωγικά. Θα έρθει η ώρα και για τα άλλα. Βρήκα εξαιρετική όλη την εξιστόρηση και πολύ εύκολα αναγνώσιμη. Σαν μυθιστόρημα. Πρέπει κανείς να συνθέσει από το όλο διάβασμα, παρά να υπάρχουν τα στοιχεία παρατεθειμένα. Εξεπλάγην που είδα ότι η Πρέβεζα έχει το μακρύτερο κεφάλαιο από όλες τις υπόλοιπες πόλεις. Αυτό είναι μια άλλη τιμή στην εβραϊκή κοινότητα της Πρέβεζας και στον μακαρίτη Μωυσή Κοέν που ίδρυσε τη Συναγωγή."
   
2023 Ιάκωβος Βενουζίου (04/23) Πρόεδρος Ισραηλιτικής Κοινότητας Τρικάλων, Τρίκαλα
"Αρχικά όμολογώ ότι έκανα μια επιπόλαια γρήγορη ανάγνωση των 330 σελίδων του βιβλίου, ώστε να έχω τη συνολική εικόνα και ενημέρωση και το πέτυχα σχετικά γρήγορα, καθής η ύλη του κυλάει γρήγορα και δεν κουράζει και είναι γεμάτη με ευχάριστες εκπλήξεις και πλήθος αγνώστων στοιχείων. Δευ συζητώ μόνο για τις πλούσιες όσο και κατατοπιστικές περιγραφές ως προς τα αρχιτεκτονικά στοιχεία, αλλά και για τα πολλά ιστορικά γεγονότα τόσο άγνωστα το ευρύ κοινό που κυρίως ζωντανεύουν τη μνήμη όλων των αδικοχαμένων αδερφών μας. [...] Είναι τόσο πλούσιο σε περιεχόμενο και μεστό σε πληροφορίες, ώστε απαιτείται να γίνει μια σοβαρή μελέτη όπως ακριβώς κάναμε στα νεανικά μας χρόνια όταν σπουδάζαμε στο πανεπιστήμιο! Είναι τόσο μακρόχρονη η έρευνα και θαυμαστή η αρχειοθέτηση των 30 χρόνων μέσω ημερολογίων και με τις σημειώσεις, ώστε σε εμένα, αλλά και σε κάθε αναγνώστη προκαλούν τον θαυμασμό."
   
2023 Μάγδα Θωμλούδη (10/23) Διπλωματούχος Ξεναγός, Καστοριά
"Διαβάζοντας το βιβλίο μέσα από τα μάτια ενός ξεναγού, βρήκα ένα εγχειρίδιό πολύ αξιόπιστο, γεμάτο πληροφορίες. Έχοντας ταξιδέψει στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας, αποφάσισα να επισκεφτώ αρκετές από αυτές ξανά μετά την ανάγνωση του βιβλίου. Αυτή τη φορά παρέα με το βιβλίο, σαν ενα οδοιπορικό, σαν έναν χάρτη, ώστε παρέα με τον συγγραφέα να εντοπίσω τα κτήρια εκείνα ,που είτε σώζονται είτε οχι, αλλά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κάθε πόλης! Διαβάζοντας την περίπτωση των Τρικάλων, συγκινήθηκα. Έχοντας καταγωγή από τα Τρίκαλα, καθώς είναι η μητέρα μου από ένα χωριό των Τρικάλων, πέρασα πολλά από τα καλοκαιρια μου εκεί. Οι βόλτες στο κέντρο αμετρητες. Είχαν περάσει τόσες φορές από την συναγωγή, πότε όμως δεν την είχα.προσεξει λόγω των καταστημάτων που λειτουργούσαν μπροστά. Στο ένα μάλιστα που είχε υποδήματα και παντόφλες, από τα πιο γνωστά των Τρικάλων, είχα παει αμέτρητες φορές με την γιαγιά μου για ψώνια, δίχως να γνωρίζω τι κρύβεται από πίσω. Μετά την ανακαίνιση και την ανάδειξη της συναγωγης, ξαναπερνωντας από εκείνον τον δρόμο, ομολογώ ότι συγκλονίστηκα!"
   
2023 Γιάννης Κάραλης (09/23) Μουσικός, Αθήνα
"Το βιβλίο μου άρεσε πολύ. Ήταν σαν να ήμουν εκεί... Κάνεις πολύ ωραία περιγραφή. Πέρα από τα ιστορικά στοιχεία και πρόσωπα που εγώ δεν τα γνωρίζω εκτός λίγων εξαιρέσεων, είναι πολύ κατατοπιστικό για την τοποθεσία και το ίδιο το κτήριο που υπήρχε... Το απόλαυσα και με ταξίδεψε στο χθες και στο πιό πρόσφατο χθες και στο παρόν. Μπράβο και αναμένουμε το επόμενο!!!"
   
2023 Kωνσταντίνα Ζήδρου (09/23) Ιωάννινα
"Θα ήθελα να σε συγχαρώ για το βιβλίο σου, το οποίο διαβάζω με μεγάλη ευχαρίστηση και με ταξιδεύει στον χώρο, στον χρόνο, παρέα με ποικίλα πρόσωπα. Ο τρόπος σου είναι ιδιαίτερος και με μεγάλη απήχηση στον αναγνώστη. Εκεί έγκειται και η ευχαρίστηση της ανάγνωσης. Οι ιστορίες των Συναγωγών και των προσώπων που χάθηκαν όμως πρέπει να γίνουν ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΜΑΘΗΜΑ και να μην ξαναπλησιάσουμε ούτε με τη σκέψη τις φρικαλεότητες που έζησαν αυτές οι ανθρώπινες ψυχές."
   
2023 Φώτης Βρότσης (04/23) Αθήνα
"Διάβασα σήμερα τον πρόλογο και την 'Αθήνα: το βουνό'! Είμαι πολύ συγκινημένος! και για το γράφιμό σου. Την τόσο ανθρώπινη προσέγγιση, που με αγγίζει τόσο πολύ. Η δουλειά που κάνεις είναι πολύ σημαντική! Η μνήμη των Εβραίων της Ελλάδος πρέπει να διαφυλλαχθεί! Είναι μέρος του πολιτισμού μας!"
   
2023 Δημήτρης Γερούκαλης (04/23) Επιστημονικός Διευθυντής, ΑΕ Ιπποκράτης, Κως
"Σήμερα παρέλαβα τα αντίτυπα από τον εκδοτικό οίκο. Εξαιρετική γραφή."
   
2023 Asher J. Matathias (03/23) Assistant Professor at St. John's University, NY, USA
"Awake to the welcome news of another published jewel to variously celebrate: for the glory that attracted vibrant participation in synagogue life of our decimated coreligionists in Greece [...] The moving force behind the publication project on the synagogues is our dear friend Elias Messinas, one of the still bright candles in our Greek Jewish community that hasn't been extinguished; indeed, he thrives, with others of our community, like a candle in an eternal Hanukkah menorah!"
   
2023 Νέα Κυκλοφορία: "Το Συναγώι" του Ηλία Μεσσίνα ΕΜΠΡΟΣ (6/4/23) read
   
2023 "Το Συναγώι" του Ηλία Μεσσίνα ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (26/3/23) read
   
2023 Βιβλίο: "Το Συναγώι" του Ηλία Μεσσίνα PBNEWS (26/3/23) read
   
2022
The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Trace: With Architectural Drawings of all Synagogues of Greece
Foreword by Samuel D. Gruber
Kindle Direct Publishing, Seattle, WA (ISBN: 979-8-8069-0288-8) paperback (212 pages, black & white, sketches and architectural drawings), Bibliography. order
 
Book front and back cover - Click image for larger image
 
Press Release (English-Greek-Hebrew) Read
 
Reviews and Feedback
 
Mark Mazower, Historian, Author, Columbia University. Bulleting of Judaeo-Greek Studies (22, 1998)
"Elias Messinas is an architect who has devoted himself to recording Greece’s Jewish architectural heritage.”
   
2022
Samuel D. Gruber, President of the International Survey of Jewish Monuments
"Elias Messinas has made it his mission to document the surviving Jewish heritage of Greece, to publish this account and remember the synagogues of those towns.”
   
2022
The Synagogue of Veroia Greek-English
Foreword by Samuel D. Gruber
Kindle Direct Publishing, Seattle, WA (ISBN: 979-884-6836-06-8) paperback Bi-lingual Greek and English (93 pages, black & white and architectural drawings), Bibliography. order
 
Book front and back cover - Click image for larger image
 
Press Release (English-Greek-Hebrew) Read
   
2022
Η Συναγωγή (The Synagogue)
Infognomon Editions, Athens, Greece (ISBN 978-618-5590-21-5) 118 pages, 9 illustrations (black & white, color, sketches and architectural drawings), Bibliography. intro EN | intro GR | order
 
Book front and back cover - Click image for larger image
 
Press Release of 'The Synagogue'
 
2022
Press Release (Greek/English/Hebrew) (20/10/22) Read
   
2022
Press Release (Greek) (18/4/22) Read
   
2022
Press Release (Greek) (8/4/22) Read
   
2022
Press Release (English) (8/4/22) Read
   
Book Presentations of 'The Synagogue'
 
2022
In a deserted site, under the weed and the earth, most probably a synagogue is buried (11/22) Mazkar Magazine on the Shoah 79 (Israel, Hebrew) Read
   
2022
Book presentation in Aegina (24/8/22) at the Eynardio court by the Public Kapodistrian Library, Aegina. View recording in Greek
   
2022
Jewish Greece: Stories and Synagogues" lecture at the Greek Center of Jerusalem with Shimon Parnas (7/7/2).
   
2022
Book presentation in Jerusalem (28/4/22) at the Greek Center of Jerusalem.
   
2022
Book presentation in Athens (14/4/22) at the auditorium of Goethe Institute Athens, Omirou 14-16, Athens. Listen to recording in Greek
   
2022
Book presentation in Xanthi (13/4/22) at the Historic Museum of Xanthi, Antika 7, Xanthi. Greek | Listen to recording in Greek
   
2022
Book presentation in Thessaloniki (12/4/22) at the Monastirioton synagogue, Syngrou 35, Thessaloniki. Greek | English
 
2022
Book presentation in Kos (11/4/22) at the synagogue of Kos, Alex. Diakou 4, Kos. Greek | Watch event
 
Reviews of 'The Synagogue'
   
2022 Marcia Haddad Ikonomopoulos (12/22) Director Kehila Kedosha Jannina Museum, New York
"Received and read the book. I loved it! A very important book!"
   
2022 Μωϋσής Ελισάφ (10/22) Δήμαρχος Ιωαννιτών, Ιωάννινα
«Το εξαιρετικό, πρωτότυπο και μοναδικό βιβλίο του φίλου και συμπατριώτη μας αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα 'Η Συναγωγή' αποτελεί καρπό και επιστέγασμα μιας συνεχούς, αδιάκοπης, επίπονης έρευνας και ακούραστης προσπάθειας για τη διάσωση της ιστορικής μνήμης του Ελληνικού Εβραϊσμού [...] Με ανεπανάληπτο και γλαφυρό τρόπο αξιοπιώντας προσωπικές ιστορίες και μαρτυρίες περιγράφει ο συγγραφέας στο βιβλίο του [...] Ας ταξιδέψουμε μαζί του σε αυτό το οδοιπορικό μνήμης στους εβραϊκούς τόπους θρησκευτικής λατρείας για να μοιραστούμε με τον συγγραφέα το σεβασμό της ιστορικής μνήμης, την αυστηρή προσήλωση στην επιστήμη και την ανιδιοτελή προσφορά.»
 
2022 Βασίλης Ριτζαλέος (10/22) Ιστορικός, Κομοτηνή
«Από το 1993 μέχρι σήμερα ο Ηλίας Μεσσίνας έχει διανύσει μια πολύ σημαντική πορεία στην επαγγελματική και ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία. Με τον ίδιο νεανικό ενθουσιασμό αλλά και περισσότερη εμπειρία, βρίσκεται στον πυρήνα όλων των πρωτοβουλιών για τη συντήρηση και αναστήλωση συναγωγών (στη Θεσσαλονίκη, στα Τρίκαλα, στο μέλλον στην Κω) ή τη συντήρηση του ψηφιδωτού αρχαίας συναγωγής (στην Αίγινα). Ο Ηλίας συμμετέχει στις προσπάθειες για τη διατήρηση της εβραϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και της εβραϊκής μνήμης γιατί πιστεύει, και έχει απόλυτο δίκιο, πως αυτά τα υλικά κατάλοιπα ου παραλεθόντος είναι μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς και της μνήμης όχι μόνο των Εβραίων της Ελλάδος, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.»
   
2022 Ρωμύλος Χατζηγιανόγλου (10/22) Δήμαρχος Διδυμοτείχου, Διδυμότειχο
«Οι Χριστιανοί, οι Μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι ζούσαν αρμονικά στην πόλη μας [...] εκδηλώσεις όπως η σημερινή βιβλιοπαρουσίαση του Ηλία Μεσσίνα και όπως η Ημέρα Μουσείων, εμπνέουν τον κόσμο για ενότητα, κοινωνική συνοχή και παράγουν νέες ιδέες.»
 
2022
Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη (10/22) φιλόλογος και επιμελήτρια εκδόσεων, Κομοτηνή
«Το βιβίο το διάβασα με προσοχή. Είναι εξαιρετικό. Μου άρεσε για πολλούς λόγους. Αναφέρω την επιτυχημένη υφολογική διακύμανση [του βιβλίου] μεταξύ πολισμικής ιστορίας, ιστορίας και λογοτεχνίας.[...] Καταγράφει την ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων που άνθισαν στις αντίστοιχες πόλεις, παρουσιάζοντας και την ερευνητική του κατά περίπτωση πορεία, τα 'εργαλεία' του, τις σημειώσεις εργασίας του, εν παραλλήλω με τα συναισθήματά του, εντάσσοντας και τις αφηγήσεις των πληροφορητών του στο πλαίσιο της πολιτισμικής ιστορίας, και συγχρόνως, αποπειράται να σκιαγραφήσει, συνθέτοντας με τους τρόπους της λογοτεχνίας, μυθιστορηματικά [...] να ζωντανέψει την αμερικανίδα αρχαιολόγο Belle Mazur, που μελέτησε το ψηφιδωτό της Συναγωγής της Αίγινας και δημοσίευσε τη μελέτη της για τις αρχαίες συναγωγές [...] το 1935, παραδίδοντάς μας το ημερολόγιό της, ημερολόγιο-κατασκευή του συγγραφέα, για ένα νεαρό κορίτσι που 'άλλαξε την ιστορία σιωπηλά'.»
   
2022 Θρασύβουλος Παπαστρατής (10/22) Νομικός και ιστορικός, Χαλκίδα
«Ο Ηλίας Μεσσίνας είναι παλιός μου συμμαθητής και φίλος. Απετέλεσε κατά κάποιον τρόπο μέντορας για μένα, διότι όταν άρχισε να ενεργοποιείται πριν 30 χρόνια για τη διάσωση των Συναγωγών της Ελλάδας και της ελληνοεβραϊκής κληρονομιάς, ενεργοποίησε και τη δικιά μου διάθεση για έρευνα και μελέτη γύρω από τα θέματα αυτά. Η συμβολή του ως αρχιτέκτονα στην ανακαίνιση σπουδαίων ελληνοεβραϊκών μνημείων είναι ανεκτίμητη.» link
   
2022
Μαργαρίτα Πουρνάρα (09/22) «Η Καθημερινή», Αθήνα
«Το βιβλίο του αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα "Η “Συναγωγή” αναφέρεται σε ιστορικές συναγωγές του ελληνικού χώρου, τις οποίες ο ίδιος μελετά εδώ και 30 χρόνια.»
   
2022
Φώτης Β. (08/22) αναγνώστης, Αθήνα
«Το βιβλίο είναι καταπληκτικό. Το 'ήπια' σε ένα διάβασμα. Δεν μπορούσα να το αφήσω. Είναι η αρχή για κάτι πολύ μεγάλο. Με συγκίνησε, ιδιαίτερα η ιστορία της Χαλκίδας.»
   
2022
Γιάννης Κ. (07/22) Αθήνα
«Σήμερα κατάφερα να διαβάσω το βιβλίο σου. Ήταν τόσο ωραίο και γραμμένο με τέτοιο τρόπο που το διάβασα όλο χωρίς διακοπή. Μπράβο συγχαρητήρια από μένα και την Αθηνά, της οποίας της άρεσε εξίσου πάρα πολύ. Καλή πορεία να έχει. Άντε με το καλό και στο επόμενο!»
   
2022
Όλγα Γ. (05/22) Θεσσαλονίκη
«Διάβασα το βιβλίο. Πραγματικά συγκινήθηκα πολύ! Μπράβο!»
   
2022
Χέλα Κ. Μ. (04/22) Θεσσαλονίκη
«Το βιβλίο το πήρα. Νόμιζα πως θα ήταν πιό "τεχνικό" από τη σκοπιά του αρχιτέκτονα, αλλά είναι μια πολύ ευχάριστη έκπληξη ο συνδυασμός με τα προσωπικά συναισθήματα του "ήρωα" που είσαι έσυ, λίγο μυθοπλασία λίγο αλήθεια. Μου άρεσε πολύ! Μπράβο σου και συγχαρητήρια για την επίμονη δια βίου έρευνα που κάνεις!»
   
2022
Νίκος Βατόπουλος (03/22) Δημοσιογράφος «Η Καθημερινή», Συγγραφέας
«Η “Συναγωγή” είναι το ψυχικό υπέδαφος μιας μακράς ερευνητικής δουλειάς, που περισσότερο μοιάζει με εσωτερικό κάλεσμα. Εκκινεί από την αίσθηση του χρέους, εκβάλλει στην κινητοποίηση συνειδήσεων. Ο αρχιτέκτων Ηλίας Μεσσίνας υπήρξε από τους πρώτους, όταν σε νεαρή ηλικία και μέσα σε ένα κλίμα σχετικής αδιαφορίας αν όχι αρνητισμού, έθεσε στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα της διάσωσης όσων Συναγωγών έστεκαν ακόμη όρθιες στην Ελλάδα. Με το νέο του βιβλίο, ο Ηλίας Μεσσίνας παγιώνει τη θέση του ως ενός ερευνητή που υπηρετεί πιστά την πολυπολιτισμικότητα και ιστορική συνέχεια του αρχιτεκτονικού πλούτου των Ελληνικών πόλεων και το ιστορικό αποτύπωμα μιας πολιτισμικής και θρησκευτικής μειονότητας και τη θέση της στο μέλλον.»
   
2022 Νίκος Μπακουνάκης (03/22) Καθηγητής Τεχνικών Αφήγησης, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Συγγραφέας, Δημοσιογράφος
«Θαυμάσιο. Ταξίδι στην Ελλάδα μέσα από τις συναγωγές του ελληνικού εβραϊσμού και ταυτόχρονα ανθρώπινες ιστορίες, που μοιάζουν με διηγήματα. Εκπληκτικό το τελευταίο κομμάτι. Μια συγκλονιστική ανασκαφή στη ζωή της Belle Mazur, της μυθιστορηματικής πολωνοεβραίας αρχαιολόγου που έψαχνε την αρχαία συναγωγή της Αίγινας.»
   
2022 Φωτεινή Τομαή (03/22) Ιστορικός, Πρέσβης ε.τ.
«Κείμενα σπονδυλωτά που ρίχνουν ισχυρές ριπές από το παρελθόν. Ο συγγραφέας τους, σαν το παιδί που δεν φοβάται το σκοτάδι, ψάχνει να βρει εκείνους που δεν είναι πια εκεί… Αρχιτέκτονας καθώς είναι, χτίζει γέφυρες για να διαβεί τα σκοτεινά μονοπάτια της Ιστορίας και τα καταφέρνει! Το τίμημα, μεγάλο: η ματιά του στο τέλος του ταξιδιού έχει χάσει κάτι από την αθωότητά της.»
   
2022
Μανόλης Κορρές (03/22) Αρχιτέκτονας, Καθηγητής Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
«Τόποι προσευχής και τέλεσης πράξεων υψηλού συμβολισμού, πράξεων απαραίτητων για την ιστορική συνείδηση και την κοινωνική συνοχή κάθε εβραϊκής κοινότητας, οι συναγωγές ως κτίσματα, άλλοτε πολυτελή, άλλοτε ταπεινά, ανήκουν λόγω χρήσεως και πνευματικού περιεχομένου σε εκείνο το είδος κτηρίων που κατ’ εξοχήν υπηρετούν τον δημόσιο βίο, ενώ ταυτοχρόνως είναι ιστορικά μνημεία, άξια σεβασμού και μελέτης. Με αυτή την πεποίθηση ο Ηλίας Μεσσίνας μελέτησε συστηματικά πλήθος συναγωγών, συμβάλλοντας αποφασιστικά στις έως τώρα προσπάθειες προστασίας και συντήρησης αυτών. Ακολούθως συγκέντρωσε στο παρόν βιβλίο με κάθε συντομία πλήθος ιστο- ρικών πληροφοριών, προσωπικών παρατηρήσεων και μαρτυριών παλαιών ανθρώπων με έναν εξόχως συναρπαστικό, ενίοτε προσεκτικά μυθοπλαστικό και εν τέλει όντως συγκινητικό τρόπο.»
   
2021 ECOWEEK: Book #2: 15 Paths to Sustainability: from Innovation to Social Design
Edited by E. Messinas and D. Kouinoglou
ECOWEEK, Athens, Greece (ISBN 978-618-83112-2-0) 148 pages, 224 illustrations (color, sketches and architectural drawings), Bibliography

Articles and projects by 15 architects and designers with award-winning projects that bring together sustainable design, circularity, innovation, public participation and social design. More
 
 
2021 ECOWEEK: THE WORKSHOPS (2009-2021)
Edited by E. Messinas. A compilation of a selection of ECOWEEK workshop projects since 2009 in Athens, Thessaloniki, Milano, Rome, Krakow, Belgrade, Jerusalem, Tel Aviv, Azaryia, Al-Wallajeh, and other cities. More
 
 
2021 RESEARCH OF THE EXISTING CONDITIONS AND SCENARIOS FOR SUSTAINAINABLE DEVELOPMENT OF AEGINA, GREECE (Greek)
By E. Messinas. A comprehensive study of the existing conditions of Aegina island in Greece, and through a SWOT analysis and a preliminary public participation process, three sustiainable development scenarios are presented. read | Published in SARONIC NEWS (12/21) read
Download from DSPACE NTUA here
 
 
2021 ECOWEEK Virtual Exhibition Catalogue 2005-2020
Edited by E. Messinas, Pavlos Simianakis et al
ECOWEEK, Athens, Greece (ISBN: 978-618-83112-1-3)
ECOWEEK virtual exhibition catalogue. Features a dome entry pavilion and design pavilions that host sustainable design projects from the ECOWEEK workshops 2005-2020
(57 pages, color illustrations, sketches and architectural drawings and renderings). Read
 
Book front and back cover - Click image to read PDF file
 
2016 ECOWEEK 2016: THE WORKSHOPS
Edited by E. Messinas. A compilation of a selection of ECOWEEK workshop projects since 2009 in Athens, Thessaloniki, Milano, Rome, Krakow, Belgrade, Jerusalem, Tel Aviv, Azaryia, Al-Wallajeh, and other cities. read
 
 
2016 ECOWEEK: Book #1: 50 Voices for Sustainability
Edited by E. Messinas and D. Price
Articles and projects by 50 internationally acclaimed architects, landscape architects, environmental leaders, academics and students. More
 
 
2013 ECOWEEK 2013: THE WORKSHOPS
Edited by E. Messinas. A compilation of a selection of ECOWEEK workshop projects since 2009 in Athens, Thessaloniki, Milano, Rome, Krakow, Belgrade, Jerusalem, Tel Aviv, Azaryia, Al-Wallajeh, and other cities. read
 
 
2012 ECOWEEK 2012: BELGRADE
Archintention magazine dedicated a special issue on 'ECOWEEK 2012 in Belgrade' in cooperation with Ambijenti online magazine. Editor in Chief: Mirjana Uzelac Filipendin. With special contributor: Elias Messinas. read
 
2012 ECOWEEK 2012: THE WORKSHOPS
Edited by E. Messinas. A compilation of a selection of ECOWEEK workshop projects since 2009 in Athens, Thessaloniki, Milano, Krakow, Jerusalem, Tel Aviv, Azaryia, Al-Wallajeh, and other cities.. read
 
2011
The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Thrace
Bloch Publishing Company, New York in association with Bowman & Cody Academic Publishing in 'The Sephardi and Greek Holocaust Library' of the Sephardic House in New York (ISBN 978-0-8197-0789-5 paperback)
Glimpse through the book - read
Read the book online at ISSUU - read
 
Book front and back cover - Click image for larger image
 
The (new) Greek Holocaust Library Series Presenting from the new series by The American Sephardi Federation/Sephardic House - a series of five important books, that fills a serious lacuna in the tragic stories of the Holocaust. The books present a range of materials heretofore not available in English:

The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Thrace Author: Elias V. Messinas Edited by: Samuel Gruber

The book provides two main themes:

First, it is a detailed history of the synagogues of northern Greece (Macedonia and Thrace), from antiquity, through the Ottoman period, until modern Greece. Messinas has dug deep to collect information on all identifiable synagogues, some known only by name, and expanded his research to also include the communities that built them and used them throughout the ages, and the Jewish quarters that surrounded them.

The second theme of the book justifies the title The Synagogues of Greece, since it consists of a valuable portfolio of measured drawings - plans, elevations and section - of synagogues from all of the country, including the Peloponnese and the Islands. This section is a valuable comparative tool for understanding a modern country's Jewish architectural heritage. Published for The American Sephardi Federation (ASF) / Sephardic House by Bloch Publishing Company, Inc. in association with Bowman & Cody Academic Publishing.

More on the Greek Holocaust series here
 
Reviews of The Synagogues of Greece
 
2011
Gruber, S., New Publication: The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Thrace. Read online
 
1999
Doctoral Dissertation:
The Synagogues in Greece, their architecture and relationship with the urban fabric and the Jewish quarter: Comparative study of the history and architecture of the synagogues in northern Greece, their location in the Jewish quarter and their relationship to the urban fabric (15th -20th century)

National Technical University of Athens, Greece - Department of Architecture and Urban Planning. Professors: Yiorgos Sariyiannis, Doron Chen, Aleka Karadimou-Gerolympou.

The full text of the dissertation
 
1997
The Synagogues of Salonika and Veroia
Gavrielides Editions, Athens, Greece (ISBN 960-336-010-4) 158 pages, 70 illustrations (black & white, color, maps and architectural plans), Bibliography, Glossary, Tables. Reprinted in 2000. order
 
Book front and back cover - Click image for larger image
 
Citations of The synagogues of Salonika and Veroia
 
2016 Pallini,Cristina & Scaccabarozzi, Annalisa Riccarda, In Search of Salonika’s Lost Synagogues. An Open Question Concerning Intangible Heritage in Quest. Issues in Contemporary Jewish History, issue 7 (04/16) read
 
Reviews of The synagogues of Salonika and Veroia
 
1998
Mazower, M. Bulletin of Judaeo-Greek Studies 22, pp. 14-5
 
1998
Wigoder, G. The Jerusalem Post (10.7.98), p. 18
 
1998
Gruber, S. Jewish Heritage Report (vol. 1, nos. 3-4, winter 1997-8), pp. 4-5
 
1998
Vatopoulos, N. "The synagogues of Greece" (Greek), Kathimerini (7/3), p. 10
 
1998
Carasso, J. La Lettre Sepharade 25, p. 13
 
1998
Hatzivasileiou, V. (Greek), Eleftherotipia (25/2)
 
1998
AIAContinental Europe (2/98), p. 9
 
1998
Papadopoulos, A. (Greek), Ethnikos Kirix (7/1), p. 6
 
1997
Saryiannis, G. (Greek), Sihrona Themata 64, pp. 141-2
 
1997
Kourtovik, D. (Greek), Ta Nea (23/12), p. 40
 
1997
"A study on the synagogues ofGreece" (Greek), Ermis (Christmas 1997), p. 34
 
1997
"The synagogues" (Greek), Enimerotiko Deltio TEE 1979 (17/11), p. 127
 
1997
Padazopoulos, A. "On Greek Jewry" (Greek), Avgi (25/9), p. 12
 
1997
Hionidis, G. "Veroiotika Simiomata" (Greek), Makedoniki (17/9)
 
1997
"Synagogues" (Greek), Vima (10/8), p. 15
 
1997
Kerem. Y. Sefarad-The Sephardic Newsletter (Vol. 6, no.7, July 1997)
 
1997
Vergou, N. "The synagogues of Thessaloniki and Veroia" (Greek), Eleftherotipia (28/7)
 
1997
Vatopoulos, N. "The synagogues in Greece" (Greek), Kathimerini (2/3)
 
Presentation of book The Synagogues of Salonika and Veroia
 
1997
Jewish community center, Athens (26/11).
Presentation by Prof. Nikos Moutsopoulos, Aristotle University of Thessaloniki, Greece